Κιρσοκήλη είναι η κιρσοειδή διεύρυνση των σπερματικών φλεβών λόγω ανεπάρκειας αυτών. Κανονικά η κίνηση του αίματος στις φλέβες είναι από την περιφέρεια προς το κέντρο, προς την καρδιά, όταν όμως αυτές οι φλέβες ανεπαρκούν, για παράδειγμα λόγω ανεπάρκειας των βαλβίδων τους, το αίμα μέσα σε αυτές παλινδρομεί από τις μεγαλύτερες προς τις μικρότερες φλέβες και αυτό έχει ως συνέπεια την κιρσοειδή διεύρυνσή τους.
Η εμφάνιση της κιρσοκήλης αφορά κυρίως τον αριστερό όρχι κατά 80-90 %, τον δεξιό κατά 1-7 % και άμφω κατά 2-20 %. Ο λόγος εμφάνισης της κιρσοκήλης κυρίως αριστερά είναι ότι η αριστερή έσω σπερματική φλέβα εκβάλλει υπό ορθή γωνία στην αριστερή νεφρική φλέβα σε ένα σύστημα δηλαδή υψηλής φλεβικής πίεσης, καθώς επίσης και στο μεγαλύτερο ποσοστό απουσίας φλεβικών βαλβίδων αριστερά 40% σε σχέση με δεξιά 23% όπως έδειξαν μεταθανάτιες μελέτες.
Τις αιτίες λοιπόν εμφάνισης της κιρσοκήλης μπορούμε να τις χωρίσουμε σε ιδιοπαθείς όπως η ανεπάρκεια φλεβικών βαλβίδων και δευτεροπαθείς όπως η θρόμβωση ή η στένωση της νεφρικής φλέβας, οι οπισθοπεριτοναϊκοί όγκοι (Wilms,νευροβλάστωμα, υδρονεφρωτικός νεφρός).
Πρόκειται για μια σχετικά συχνή πάθηση που μπορεί να αφορά ακόμη και το 15% των ενήλικων αρρένων. Στα παιδιά πρόσφατες μελέτες έδειξαν την ύπαρξή της στο 6% των παιδιών ηλικίας 10 ετών, ενώ στους εφήβους το ποσοστό μπορεί να φτάσει το 15%. Πριν από την ηλικία των 7-8 χρονών η πάθηση είναι πολύ σπάνια.
Συμπτωματολογία
Τις περισσότερες φορές είναι ασυμπτωματική και ανακαλύπτεται τυχαία είτε από το παιδί ή από τους γονείς ως μια μάζα μαλακή που αλλάζει το σχήμα και το μέγεθος του οσχέου, είτε από τον παιδίατρο κατά την διάρκεια εξέτασης ρουτίνας. Στην ψηλάφηση δίνει την αίσθηση μαλακής σχετικά ελαστικής μάζας χωρίς σαφή όρια όπου δίδει την εντύπωση "σάκου με σκουλήκια" που το μέγεθός της υποχωρεί όταν το παιδί ξαπλώνει και αυξάνεται όταν ξαφνικά σηκωθεί όρθιο. Ορισμένες φορές μπορεί να δώσει ελαφρή πόνο ή αίσθημα βάρους.
Διάγνωση
Η διάγνωση είναι κυρίως κλινική. Πάντα όμως πρέπει να γίνεται και υπερηχολογικός έλεγχος του οσχέου-όρχεων αλλά και της κοιλιακής χώρας για την επιβεβαίωση της διάγνωσης τον καθορισμό του μεγέθους των όρχεων αλλά και για τον αποκλεισμό δευτερογενών αιτιών όπως, οπισθοπεριτοναϊκών όγκων.
Υπάρχει μια ταξινόμηση της πάθησης σε 3 βαθμούς. Βαθμός I: εμφανείς οι κιρσοί μόνο κατά το χειρισμό Valsalva (εκπνοή με κλειστή τη γλωττίδα). Βαθμός II: ψηλαφητοί κιρσοί χωρίς το χειρισμό Valsalva. Βαθμός III: μακροσκοπικά εμφανής μάζα οσχέου.
Θεραπεία
Η ανάπτυξη κιρσοκήλης στην παιδική ηλικία έχει προοδευτικά δυσμενή επίδραση στον όρχι, με επιδύνωση της λειτουργίας του και των παραμέτρων που καθορίζουν την ζωτικότητα του σπέρματος. Εάν λοιπόν δεν αντιμετωπισθεί, σταδιακά μπορεί να επέλθει ατροφία του όρχι, υπογονιμότητα αλλά και ενδεχομένως τραυματισμό-αιμάτωμα του οσχέου.
Ένδειξη αντιμετώπισης έχουν οι κιρσοκήλες II και III βαθμού καθώς επίσης και επί παρουσίας πόνου ή ενόχλησης τοπικά, βλάβης του όρχι, υπογονιμότητας και μετρήσιμης αλλοίωσης του άξονα υποθάλαμο-υπόφυση-γονάδα.
Η αντιμετώπιση είναι χειρουργική υπό της αρχής της διακοπής της κυκλοφορίας των σπερματικών φλεβών. Οι τεχνικές είναι δύο, η Ivanissevich με σχετικά άμεσα αποτελέσματα αλλά και με πιο αυξημένα ποσοστά υποτροπών όπως η υδροκήλη, η ιατρογενή απολίνωση της ορχικής αρτηρίας και η υποτροπή σε ποσοστό 16%, και η Palomo, με την υποτροπή να κυμαίνεται στο 11% μικρότερη πιθανότητα υδροκήλης αλλά και απώτερο τελικό αποτέλεσμα. Σε ανάπτυξη τελευταία και η λαπαροσκοπική τεχνική. Μια εναλλακτική θεραπεία η οποία χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά διεθνώς είναι ο εμβολισμός της κιρσοκήλης η οποία εκτελείται από επεμβατικό ακτινολόγο με τοπική αναισθησία και είναι μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδος.
Γιώργος Μαναϊλόγλου
Χειρουργός Παίδων